Türkiye’de hentbol ilk kez 1927-1938 yılları arasında açık alan hentbolü olarak başlamıştır. Öncülüğünü Almanya’da öğrenim yapan ve beden eğitimi öğretmeni kökenli Hüsamettin Güreli, Zeki Gökışık, Nafi Tağman, askeri okullarda yapmıştır. Bu askeri okulların yanı sıra Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi Bölümünde de bazı kurallar tespit edilerek, futbol sahalarında “el topu” adı altında hentbolün yaşatılmasına katkıda bulunmuş. Ülkemizde ilk resmi saha el topu oyun kuralları 1934 yılında Türkiye İdman Cemiyeti ittifakı tarafından yayımlanmıştır.
Türkiye’de Hentbolun Gelişimi
Ülkemizde ilk resmi açık alan hentbol maçı 1938 yılında oynanmıştır. İlk Federasyon Başkanı olan Sayın Vedat Abut kısa bir sure görev yaptıktan sonar Başkanlığı Sayın Fail Gökay’a devretmiştir. 1958 yılında, Hentbol Federasyonu Başkanı Sayın Vahit Çolakoğlu’nun çabaları ile “Voleybol El Topu” adı altında Türk Hentbolü yeni bir kimlik kazanmıştır. Vahit Çolakoğlu’nun görev süresi içinde Kulüp takımları arasında açık alan hentbol müsabakaları gerçekleştirilmiştir. Söz konusu kulüp takımları, Harbokulu, Jandarmagücü, Ziraat Gençlik, Maltepe, Emniyet, Anıtspor, Pınarspor ve Doğuspor’dur. Yapılan müsabakalar sonunda her yıl sonunda hemen hemen her yıl Harbokulu şampiyon olmuştur.
Türkiye’de hentbol, voleybol ve basketbol ile birlikte 1942 yılında “Spor Oyunları Federasyonu” çatısı altında teşkilatlanınca hız kazanan bir gelişme evresine girmiştir. 1942-43 sezonunda İstanbul Hentbol Ligi kurulmuş ve söz konusu ligde Defterdar Takımı şampiyon olmuştur. 1943-44 ve 1944-45 sezonlarında Fenerbahçe, 1945-1955 yılları arasında ise, Galatasaray şampiyonluğu elinde tutmuştur. 1945’te ilk kez Türkiye Şampiyonası düzenlenmiş ve “Kara Harp Okulu Hentbol Takımı” ilk Türkiye Şampiyonu olmuştur.1941 yılında Hasan Örengil ve 1947 yılında Mehmet Arkan-İlyas Sınal ikilisi el topu ile ilgili öncü kitaplar yayımlamışlardır. 1945 yılı ve sonrasındaki okullarda bayanlar arası 2×15 dakika süreli iki devreli salon hentbolü maçları yapılmıştır.
1960-1962 yıllarında açılan hakem kurslarının öğretmenliğini İbrahim Selet yapmış ve bu kurs sonunda başarılı olan Atilla Bostancıoğlu, Bülent Yılmazer, Necip Doğutürk, Nadir Irmaklar, Sedat Çötelli, Ömer Lütfi Tuncel, Fahri Alpagut, Turan Çelikkol, Ertuğ Fırat, Mazhar Kerestecioğlu, İbrahim Selet, Hüsamettin Topuzoğlu, Rıza Nur Mazlumca ve Şeref Tunca resmi olarak hakem unvanını alan ilk grup olmuştur.
Ülkemizdeki salon hentbolü ile ilgili ilk ciddi çalışmalar 1974-1975 yıllarına dayanmaktadır. Bu tarihlerde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yurt dışına eğitime gönderilen bir grup beden eğitimi öğretmeni, eğitim gördükleri Federal Almanya’dan dönerek görev yaptıkları Beden Eğitimi Bölümlerinde modern salon hentbolünün temellerini oluşturan değerli çalışmalar yapmışlardır. 1975 yılında, Gazi Eğitim Enstitüsü ve Ankara Spor Akademisi öğretim üyesi Yaşar Sevim tarafından salon hentbolü kuralları derlenerek ilk kez bir kitap halinde yayımlandı. Adı geçen üniversitemizde salon hentbolü adına yapılan değerli çalışmalar ile salon hentbolünün Türkiye’de yaygınlaşması ve kökleşmesine önemli katkılar sağlanmıştır.
Dönemin Gençlik ve Spor Bakanı Ali Şevki Erek ve Beden Terbiyesi Genel Müdürü merhum Talat Akgül’ün gayretleriyle 4 Şubat 1976 yılında 22. Federasyon olarak Hentbol Federasyonu kurulmuştur.
Federasyon Başkanlığı görevine Almanya Köln Spor Akademisinde 4 yıl süre ile hentbol, basketbol, futbol, voleybol, antrenman bilgisi konularında ihtisas öğrenimi gören Yaşar Sevim getirildi. Yaşar Sevim başkanlığındaki ilk Federasyon Kurulları aşağıdaki gibi oluşturulmuştur.
- Başkan: Yaşar Sevim
- Genel Sekreter: İsmail Hakkı Esemen
- Asbaşkan: Erol İlgin
- Üye: Sedat Muratlı
- Üye: Fahrettin Günvar
- Üye: Atilla Bostancıoğlu
- Üye: Şahin Köktürk
- Üye: İlhan Özler
- Üye: Murat Kılıç
- Üye: Sabahattin Erman
- Üye: Turgay Kayaoğlu
- Eğitim Birimi Asbaşkanı: Sedat Muratlı
- Eğitim Birimi Üyesi: Murat Kılıç
- Eğitim Birimi Üyesi: Kayhan Beyhan
- Eğitim Birimi Üyesi: Ahmet Sarıyer
- Eğitim Birimi Üyesi: Erhan Bayramoğlu
- Merkez Hakem Komitesi Asbaşkanı: İsmail Hakkı Esemen
- Merkez Hakem Komitesi Üyesi: Mete Öktem
- Merkez Hakem Komitesi Üyesi: Atilla Bostancıoğlu
- Merkez Hakem Komitesi Üyesi: Ercan Ersü
- Hukuk Danışmanı: Atila Bostancıoğlu
- Dış İlişkiler ve Olimpiyat Komitesi Temsilcisi: Can Şipal
Türkiye Hentbol Federasyonunun kurulması ile başlanan çalışmaların önemli ayaklarından biri olarak 1977 yılından itibaren üniversitelerin (Anadoluhisarı, 9 Eylül ve Manisa) Beden Eğitimi ve Spor Bölümlerinde hentbol bilim dalı kurulmuş ve zaman içinde diğer eğitim kurumlarının müfredat programları kapsamına da alınmıştır. Ankara 19 Mayıs, İstanbul ve Manisa Spor Akademilerinde hentbol temel ders ve ihtisas dersi olarak yer almıştır.
Açılan hakemlik ve antrenörlük eğitim programları ile Türk hentbolünün kurumlaşması yönünde önemli aşamalar kat edilmiştir. Eğitim çalışmalarına verilen öneme paralel olarak 1976-79 yıllarında 16 antrenörlük kursu düzenlenmiş ve bu kurslar sonunda 593 kişi antrenörlük belgesi almaya hak kazanmıştır. Antrenörlük sayısı 1976 yılında 323, 1977 yılında 457 ve 1978 yılında da 593’e çıkmıştır.
Tabanını okulların oluşturduğu bu spor daha sonraları M.T.A., Beşiktaş, İstanbul Bankası Yenişehir, İ.T.Ü., Kolej, Arçelik, Simtel,Taçspor, Çukobirlik, Hacettepe, Karşıyaka, İzmirspor, Etispor, Eskişehir Kılıçoğlu Toprakspor, Pertevniyal ve isimlerini sayamayacağımız Konya, Adana, Eskişehir, Mersin, Trabzon, Rize, Bursa gibi illerimizdeki kulüplerimizin desteği ile daha da yaygınlaşmış ve gelişmiştir.
15-25 Temmuz 1978 tarihleri arasında, Bursa’da değişik bölgelerden seçilen 26 sporcu ile ilk A-Milli Erkek Takım Kampı gerçekleştirildi. Söz konusu kampta teknik direktör olarak görev yapan Yaşar Sevim takip eden 10 yıl boyunca A-Milli Erkek Takımı Teknik Direktörlüğü görevini sürdürdü. Genç Milli Erkek Takımımızın oluşturulmasında da Kayhan Beyhan, Yüksel Yıldız, Murat Kılıç ve Ahmet Sarıyer önemli görevler üstlenmişlerdir. Günal Ensari, Rüştü Şahin, Alexander Rezanov, Mustafa Aslan, Feridun Dorak, Yüksel Yıldız, Hüseyin Güney, Ahmet Topbaş, Ahmet Kaynak, Tuncay Eresken, Erhan Acar, Süreyya Işıldak, Osman Otay, Sezgin Kaymaz ve daha isimlerini belirtemediğimiz birçok değerli antrenörümüzün bahse konu oluşuma çok değerli katkıları olmuştur.
Türk Milli Hentbol Erkek Takımı ilk resmi maçını 12.09.1979 tarihinde Yugoslavya’nın Split şehrinde düzenlenen Akdeniz Oyunları esnasında Mısır Milli Hentbol Takımı ile yapmış ve müsabaka 16-31 şeklinde Milli Takımımız aleyhine sonuçlanmıştır. Genç Milli Erkek Takımımız ise, ilk uluslararası karşılaşmasını 08.08.1979 tarihinde Bulgaristan’ın Loveç şehrinde Yugoslavya Genç Milli Erkek Takımı ile yapmış ve maçtan 29-10 yenik ayrılmıştır. A Milli Erkek Takımımız ilk galibiyetini 16.12.1981 tarihinde Romanya’da düzenlenen Balkan Şampiyonası’nda, 32-19 şeklindeki skorla Yunanistan’a karşı alınmıştır. A Milli Hentbol Bayan Takımımız, ilk uluslararası müsabakasını 08.12.1983 tarihinde, Bulgaristan’ın Haskova şehrinde Bulgaristan Milli Takımı ile yapmış ve 28-12 skorla yenilmiştir.
Üniversite Milli Hentbol Erkek Takımı ilk kez 1984 yılında, Federal Almanya’da düzenlenen Üniversiteler Dünya Şampiyonasına katıldı. Adı geçen Şampiyonadaki ilk müsabakamız Avusturya’ya karşı olmuş ve 22-15 skorla milli takımımız aleyhine sonuçlanmıştır.
1992 yılında, İzmir’de gerçekleştirilen ve Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’ın iştirak ettiği Balkan Şampiyonası sonunda Genç Milli Hentbol Erkek Takımımız Balkan Şampiyon olmuştur.
1993 yılı Haziran ayında ilk kez yapılan Yıldız Erkekler ve Bayanlar Balkan Şampiyonası’nda hentbolcülerimiz erkeklerde 2., bayanlarda 3.’lük elde etmiştir. Aynı yılın Kasım ayında düzenlenen Balkan Şampiyonası’nda A Milli Hentbol Erkek Milli Takımı hentbol tarihimizde ilk kez Balkan şampiyonu olmuştur.
1994 yılında yapılan Balkan Yıldız Bayanlar Balkan Şampiyonası’nda takımımız birinciliğe ulaşmış, Eskişehir’de düzenlenen Gençler Balkan Şampiyonası’nda ise, hentbolcülerimiz erkek ve bayanlarda üçüncü sırayı almışlardır. Ocak 1995’te İzmir’de düzenlenen Dünya Üniversitelerarası Hentbol Şampiyonası’nda hentbolcülerimiz dünya ikincisi olmuş, Eskişehir’de yapılan Balkan Büyükler Hentbol Şampiyonası’nda milli takımımız Balkan Şampiyonluğu’na ulaşmıştır.
1996 yılı Şubat ayında Hentbol Federasyonu’nun kuruluşunun 20. yılı nedeniyle düzenlenen Uluslararası Ankara Turnuvası’nda Türkiye şampiyon olmuştur. 1992-1993 sezonundan itibaren erkeklerde ve bayanlarda Türkiye Ligi ve Play-Off müsabakalarında dereceye giren dörder takımımız Avrupa Kupaları mübasabakalarına katılmaya başlamışlardır. Bu kupalar:
– Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası
– Avrupa Kupa Galipleri Kupası
– EHF Kupası
– Avrupa Şehirler Kupası
Hentbol liglerimizde yapılmakta olan yurt içi kupa maçları ise şöyle:
1- Cumhurbaşkanlığı Kupası (Erkekler)
2- Başbakanlık Kupası (Bayanlar)
3- GSGM Kupası (Erkekler)
Geçmişten Günümüze Federasyon Başkanları
PROF.DR.YAŞAR SEVİM: (1976 – 1979) Hentbol Federasyonu’nun kurucusu ve ilk başkanı olan Yaşar Sevim, bu görevi 28 yaşında üstlenen en genç başkan oldu. Bugün, Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Antrenör Bölüm Başkanıdır. Birçok önemli başarıya imza atan kulüp hentbol takımlarının antrenörü ve teknik direktörü olarak Türk hentbolünün gelişmesine değerli katkıları olmuştur. Yaşar Sevim, Avrupa Hentbol Federasyonunun (European Handball Federation, E.H.F.)Lektörü olarak ülkemizi E.H.F. de temsil etmektedir.
PROF.DR.SEDAT MURATLI: (1979 – 1979) Yaşar Sevim’den sonra 2 ay gibi kısa bir süre Türkiye Hentbol Federasyonu Başkanlığı görevini üstlenmiştir. Halen Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulunda Öğr. Gör. olarak çalışmaktadır.
İBRAHİM SELET: (1979 – 1980) Sedat Muratlı’dan sonra bir yıl kadar Federasyon Başkanlığı görevini sürdürmüştür.
ŞEREF TUNCA: (1980 – 1989) İbrahim Selet’ten sonra 9 yıl Federasyon Başkanlığı yaptı. En uzun süre Federasyon Başkanlığı yapan Tunca, döneminde Erkekler Deplasmanlı Hentbol 1. Ligi, Erkekler Deplasmanlı Hentbol 2. Ligi ve Bayanlar Deplasmanlı 1. Ligi kuruldu.
PROF. DR. YAVUZ İMAMOĞLU: (1989 – 1993) Şeref Tunca’dan sonra Federasyon Başkanlığı’na gelmiştir.
SERHAT BİLGİ: (1993 – 2000) Serhat Bilgi ve ekibi seçimle Türkiye Hentbol Federasyonunda işbaşı yapan ilk Federasyon Başkanı’dır.
GÜNAL ENSARİ: (2000 – 2004) 1977 yılından itibaren çeşitli kulüplerde hentbol antrenörlüğü yapan ve Türkiye Hentbol Federasyonunun teknik ve eğitim konularındaki çalışmalarında ve milli takımlarda görevler üstlenmiş olan Günal Ensari, TED Ankara Koleji Lise kısmında Beden Eğitimi Zümre Başkanı olarak çalışmaktadır. Ayrıca halen Akdeniz Hentbol Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyeliği ve Uluslararası Hentbol Federasyonu (I.H.F.) Denetim Kurulu Üyeliği görevini yürütmektedir.
TARIK CENGİZ: (2004 – …….) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu olan Tarık Cengiz, 1999 yılında gerçekleştirilen genel seçim sonunda Demokratik Sol Parti mensubu olarak Samsun milletvekili sıfatı ile Türkiye Büyük Millet Meclisine girdi. 17 yıl aktif olarak hentbol oynadıktan sonra 1996 yılında Türkiye Hentbol Federasyonu Merkez Hakem Kurulu Asbaşkanı görevini üstlendi. Daha sonra T.H.F. Yönetim Kurulu üyesi olarak da görev yapmıştır. 2001 yılında, Avrupa Hentbol Federasyonu Tahkim Kurulu üyeliklerinden birinin boşalması nedeniyle yapılan seçim sonunda E.H.F. tahkim kurulu üyeliğini kazanmıştır. Söz konusu görevi 2004 yılına kadar sürdürmüştür. 2004 yılında, yapılan Türkiye Hentbol Federasyonu Başkanlığı seçimi sonunda diğer başkan adayları Günal Ensari ve Serhat Bilgi’nin önünde seçimleri kazanarak 8. Hentbol Federasyonu Başkanı olmuştur.
Diğer Makaleler
Türkiye’de Buz Hokeyi (Nedir, Nasıl Oynanır, Tarihi)
Doğada Hava Tahmini Nasıl Yapılır ?
