Türkiye’de Buz Hokeyi (Nedir, Nasıl Oynanır, Tarihi)

Buz Hokeyi adından da anlaşılacağı gibi buzun üzerinde iki takımla oynanan bir spor veya oyundur. Oyuncular hokey patenlerini giyip hokey sopalarıyla diski (pakı) kontrol etmeye çalışırlar. Oyuncular diski (pakı) kaleye sokarak sayı bulurlar. Takımda biri kaleci olmak üzere altı oyuncu molasız oynar. Aslen bir takımda 20’den fazla oyuncu vardır. Bir oyuncu kuralları ihlal ederse hakem ceza olarak takımı bir süreliğine 5 kişiyle oynatır. 26×56 mt. genişlikte bir alanda oynanır. 15 ya da 20 dakikalık üç devreden oluşur.

Buz hokeyi konusunda Kanada, Rusya, İsveç, Finlandiya, Çek Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Slovakya önde gelen ülkelerdir. Dünyadaki en iyi oyuncuların çoğu NHL’dendir (Ulusal Hokey Ligi). Yılın sonunda Stanley Kupası’nı kazanmaya çalışırlar. Kuzey Amerika’da kadınlar Bayanlar Ulusal Hokey Ligi ve Bayanlar Batı Hokey Ligi’nde oynar. Kuzey Amerika ve Avrupa’da erkekler hokeyi kadınlar hokeyinden daha popülerdir. Olimpiyatlarda hokey hem kadınlar hem de erkekler tarafından oynanır. Buz hokeyi 19. yüzyılda Kanadalı güverteciler tarafından bulunmuştur. NHL 1917’de başlamıştır. 2017 itibariyle doğu-batı konferansı adlarıyla 15’lik iki ligi vardır.

Buz Hokeyi, buzla kaplı bir alanda, altışar kişilik iki takım arasında oynanan çok hızlı bir oyundur. Amaç, ucu kıvrık bir tahta sopa kullanarak küçük, sert bir diski rakip kaleden geçirmektir. Çim hokeyinden uyarlanmış olan oyun ilk kez 1860’ta Kanada’da, Ontario’daki Kingston Limanı’nın buzları üzerinde oynan­mıştır. Buz hokeyi I. Dünya Savaşı’ndan sonra yaygınlaştı.

Oyun alanı, 1,22 metre yüksekliğinde bir duvarla çevrilmiş, boyu 61 metre, eni 30 metre olan bir dikdörtgendir. Boyutlarının oranı aynı kalmak koşuluyla daha küçük alanlarda da oynanır. Oyun alanında, alanı iki eşit parçaya bölen kırmızı bir orta çizgi ve üç eşit parçaya bölen iki mavi çizgi, bir orta yuvarlak ve her iki yarı alanda ikişer başlama yuvarlağı çizilidir. İki mavi çizgi arasındaki alan tarafsız bölge, kaleyle önündeki mavi çizgi arasındaki alan savunma bölgesi, öbür mavi çizgiyle rakip kale arasındaki alan da saldırı bölgesi olarak adlandırılır.

Arkası bir ağla kapatılmış olan kalelerin genişliği 2,40 metre, yüksekliği 1,22 metredir. 

Sertleştirilmiş kauçuktan yapılan ve puck adı verilen disk 7,6 cm çapında, 2,5 cm kalınlığın­da ve 156–170 gr ağırlığındadır. Diski sürmek için kullanılan sopanın boyu 1,35 metreden ve ucundaki kıvrık kısmın boyu da 32 santimet­reden fazla olamaz.

Oyuncular özel patenler, kalın eldivenler, yastıklarla beslenmiş koruyucu özel formalar giyer ve koruyucu başlık takarlar.

Oyun her biri 20 dakikalık üç devreden oluşur. Her devre sonunda takımlar kale değiştirir. Hakemin diski orta yuvarlakta iki rakip oyuncunun arasına bırakmasıyla oyun başlar. Bu başlangıç her golden sonra orta yuvarlakta ve oyunun her kesilişinden sonra en yakın başlama yuvarlağında yinelenir.

Takımlar bir kaleci, iki savunma oyuncusu ve üç ileri alan oyuncusu düzeninde oynar. Çok hızlı ve yorucu bir oyun olduğu için çok sık oyuncu değiştirilir. Oyuncu değişimi oyun durdurulmadan yapılır. Bir oyuncunun buz üzerinde iki dakikadan fazla kaldığı pek görülmez.

İleri alan oyuncuları diski rakip kaleye götürürken saldırı bölgesine girişte diski sü­ren oyuncu en önde, disk de onun önünde olmalıdır. Gol olması için kaleye giren diske sopayla vurmuş olmak gerekir. Sopaların omuzdan yüksekte tutulması, sopayla rakibi engelleme, kasıtlı sertlikler, diskin üzerine yatmak gibi pek çok hareket kurallara aykırı­dır. Kuralların çiğnenmesi penaltıyla cezalan­dırılır. Bazı kural çiğnemelerinde mavi çizgi­den atılan serbest vuruş penaltı sayılır. Ama genellikle penaltı, kural çiğneyen oyuncunun iki ya da beş dakika süreyle oyun dışına çıkarılması ve takımın oyunu eksik oyuncuyla sürdürmesidir. Oyunu bir hakem ve farklı görevleri olan altı yardımcısı yönetir.

Kanada’nın ulusal oyunu olarak kabul edi­len buz hokeyinin bugünkü kuralları Kanada’da 1875’te belirlenmiştir. ABD’de ve Kanada’da profesyonel ligler vardır. Olimpiyat Oyunları’nda da oynanan buz hokeyinde ön­de gelen ülkeler; SSCB, Çekoslovakya, Ka­nada ve İsveç’tir. 

Buz Hokeyi Tarihi

Bu oyunların Amerika kıtasına gelişi ise Avrupalı göçmenler sayesinde gerçekleşmiş.Avrupalı göçmenler Kuzey Amerika’ya hokeyin çeşitli versiyonlarını getirmişler. Bunlara örnek olarak İrlanda sporu hurling, İskoç sporu shinty ve İngiltere’de oynanan çim hokeyi örnek gösterilebilir. Gerek duyulduğunda ve şartlar müsait olduğunda bu sporlar buz koşullarına göre düzenlenmiş. Örneğin, Williamsburg gazetesi Virginia’da kar fırtınası altında oynanan hokey oyunundan söz etmektedir. 

Bazı çizimler “shinney”(Standard kuralları olmayan bir tür hokey) adındaki bir oyunun Nova Scotia’da oynandığını göstermektedir. Yazar Thomas Chandler, bir romanında, Nova Scotia’daki King’s College School adlı okuldaki erkek çocukların, yine hokeye benzeyen “hurley” adı verilen bir oyun oynadıklarından söz etmektedir.(1800lerin başı) Bugüne kadar “Shinny” Kanadalılar arasında, çok resmi olmasa da, hokey kelimesi yerine kullanılan popüler bir terim olmuştur. Tüm bu ilk oyunların lacrosse adlı takım oyununun agresif ruhundan ve fizik mücadelesinden de etkilendiği söylenmektedir.

Modern Buz Hokeyinin Kuruluşu

Modern hokeyin kuruluşu Montreal merkezlidir.3 Mart 1875’te kapalı bir buz pistinde oynanan ilk maç Montreal Victoria Buz Pistinde gerçekleşmiştir. Bu maç James George Aylwin Creighton ve bazı McGill Üniversitesi öğrencileri tarafından organize edilmiş.1877 yılında McGill Üniversitesi’nde birkaç öğrenci Creighton, Henry Joseph, Richard F. Smith, W.F Robertson ve Murray 7 buz hokeyi kuralını yazdılar. İlk buz hokeyi kulübü de McGill Üniversitesi Buz Hokeyi Kulübü adıyla 1877 yılında kuruldu. Bunu 1881 de kurulan Montreal Victorias kulübü izledi. Oyun ilk başta öyle popülerleşti ki buz hokeyinin ilk şampiyonası Montreal’de her yıl düzenlenen Kış Festivali’nde düzenlendi ve McGill takımı “Festival Kupası”nı kazandı.(Carnival Cup)1886 yılında bu turnuvada yer alan takımlar Kanada Amatör Hokey Federasyonu ligini oluşturdular.( Amateur Hockey Association of Canada(AHAC))

Türkiye’de Buz Hokeyinin Kuruluşu

Buz hokeyinin Türk sporcular tarafından oynanmaya başlaması Ankara’da Atatürk Buz Pistinde, Gençlik Parkı’nın donmuş havuzlarında ve İstanbul’da Korukent Buz Pistinde 80’li yılların başlarında olmuştur. Ankara’da Amerikalı Subay Glenn Brown’un ve İstanbul’ da Sinisha Tomic’in antrenörlüğünde, son derece kısıtlı malzeme imkanlarıyla buz hokeyi oynamaya başlayan Ankara’lı ve İstanbul’lu iki grup genç, ilk kez 9 Ocak 1988 tarihinde, Ankara Atatürk Buz Pistinde, yaklaşık 200 seyirci önünde, -15 derece sıcaklıkta karşı karşıya gelerek, buz hokeyi maçı yapmışlardır.

1989 yılı ortalarında, Cüneyt Kozan ve Fahri Paslı tarafından kurulan ilk hokey okulu, Türk buz hokeyi adına atılmış en önemli adımlardan biridir. Buz hokeyine bu okulda başlamış sporcuların bazıları hala A Milli Buz Hokeyi Takımımız kadrosunda yer almaktadır.

Ankara Paten Sarayı 1989 yılı sonlarında Ankara Tarım Kredi Spor ve İstanbul Paten Kulübü arasında oynanan, kurallara uygun ilk buz hokeyi maçına ev sahipliği yapmıştır.

Buz hokeyi branşının Türkiye Kayak Federasyonu’na bağlanmasının ardından 1990 yılının Ocak ayında düzenlenen Ocak 1990 isimli şampiyona, Türkiye’de yapılan ilk resmi şampiyonadır. Ankara Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Paten Kulübü, Ankara Atatürk Buz Hokeyi Takımı ve İstanbul Boğaziçi Patinaj Kulübü’nün katıldığı şampiyonanın galibi Ankara Büyükşehir Belediyesi olmuştur. 

Buz hokeyi branşı 1991 yılında Türkiye Buz Sporları Federasyonu’nun kurulmasıyla, Türkiye Kayak Federasyonu’ndan ayrılmış ve artistik patinaj branşı ile birlikte yeni kurulan federasyonun çatısı altında toplanmıştır. Türkiye aynı yıl Uluslararası Buz Hokeyi Federasyonu’na (IIHF) üye olmuş ve 1992 yılında yapılacak olan IIHF Dünya Şampiyonası C Grubu müsabakalarına katılmak için A Milli Takımımız oluşturulmuş ve çalışmalara başlamıştır.