Dinlenme ve antrenman arasındaki dengesizlikten kaynaklanan sürantrenman, uzun dönem performans düşüşüdür. Sürantrenmanın belirlenmesi konusunu iyi bir şekilde anlayabilmek için sürantrenman kavramını çok iyi öğrenmemiz gerekmektedir. O yüzden öncelikli olarak bu makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.
Sürantrenman; antrenmandaki toplam yük ile kişinin yük toleransı arasındaki uyuşmazlıktır. Sürantrenmanın sebebi sadece kapasitenin üzerindeki ağır antrenmanlar değil, hatalı antrenmanlarında sürantrenmanın sebebi olduğunun söylenmesi mümkündür. Sürantrenmanın etiyolojisinde beş muhtemel mekanizma söz konusudur.
- Oksijen sistemi,
- İmminolojik fonksiyonlar,
- Kas fonksiyonları,
- Kas aktivitelerinin metabolik etkileri ve hormonal fonksiyonlarıdır.
Sürantrenmanın basit bir şekilde belirlenmesi, istirahat nabzının ve vücut ağırlığının sürekli kontrolü ile mümkündür.
Sürantrenmanın Belirlenmesi
Sürantrenman sendromunun belirlenmesi fonksiyonel, biokimyasal, metabolik vb parametrelerin incelenmesi ile mümkündür. Sürantrenman sonucu meydana gelen fonksiyonel değişimler şunlardır.
- Nöromuskular,
- Kardiovasküler,
- Metabolik – hormonal,
- İmminolojik ve
- Kinantropometrik.
Sürantrenman sonucu meydana gelen değişimleri şu şekilde sıralamak mümkündür ;
- Testesteron – Kortizol serum kreatin kinaze, serum prealbumin ve serum büyüme hormonunun artışı.
- Kanda üre düzeyinin yüksekliği.
- Kandaki epinefrin ve norepinefrinin istirahat düzeyindeki artışından dolayı istirahat nabzı ve kan basıncındaki artış.
- Karbonhidrat eksikliği.
- Serum laktat, ammonia, billurubin, katakolemin ve kortizol gibi metabolik ve hormonal belirleyicilerin konsantrasyonundaki değişiklikler.
- Hücre içinde bulunan enzimlerin kan seviyelerindeki değişiklikler.
Sürantrenmanın belirlenmesi için ;
- Sabit bir iş düzeyinde oksijen tüketimi, kalp atım sayısı ve kan laktatında artma,
- Uyku problemi ve yorgunluk,
- Sporcunun çalışma kapasitesinde ve performansında düşme,
- İştahsızlık ve çok fazla terleme görülmektedir.
Sürantrenmanın belirlenebilmesi için ;
- Serum üre konsantrasyonunun ölçülmesi,
- Serum kreatin kinaze konsantrasyonunun ölçülmesi,
- Bazal ürineri katakolaminin gece yarısı ölçülmesi,
- Hematokrit, hemoglobin, demir ferritin, kalsiyum, magnezyum, ürik asit, kreatin, total protein ve CPK’nın (keratin fosfokinase)in değerlendirilmesi
- Kardiovasküler fonksiyonların belirlenmesi gerekli görülmektedir.
Ancak, sürantrenmanın belirlenmesi için basitçe sporcunun istirahat kalp atım sayılarının her sabah kontrol edilmesi, ve yoğun antrenman döneminde uykusuzluk probleminin görülmesi sürantrenmanın bir başlama belirtisi olarak değerlendirilebilir.
Sürantrenmanın türleri hakkında bilgi sahibi olmak isterseniz buradaki makalemizi okuyabilirsiniz.
Sürantrenmanı Kolaylaştıran Faktörler
ENFEKSİYON: | Üst solunum yolu enfeksiyonu, lokal genel enfeksiyon (diş, bademcik), gizli hastalık, alerji, enfeksiyonu takiben erken ya da çok ağır antrenman |
BESLENME: | Beslenme bozuklukları, engojenik yardım ya da diğer tıbbi maddelerin kronik tüketimi, alışık olunmayan yiyecekler, yetersiz karbonhidrat alımı, ağır antrenmanla aynı zamanlarda diyet yapma, yetersiz sıvı alımı |
ÇEVRESEL: | Ani hava değişimi, yükselti, yabancı çevreler, nem, çok fazla seyahat. |
PSİKOLOJİK: | Uyku ve gevşeme eksikliği, zihinsel yorgunluk, durumlar karşısında duygusal çelişkiler, gerçekçi hedefler oluşturamama, sorumluluk duygularını abartma, çok fazla baskı, benlik saygısı kaybı, ailenin ve antrenörün beklentileri, yarışabilme yeteneği hakkında şüpheler, ilişki kuramama/sosyal tatminsizlik, antrenöre güven kaybı. |
YAŞAM STİLİ: | Ekonomik problemler, fazla iş sorumluluğu yükleme, aşırı heyecanlı ve ajite bir yaşam, çok fazla gece yaşamı yada çok fazla kısıtlama, yetersiz materyal koşulları (araba, araç, gereç), özel yaşama yeterli zamana ayıramama, aşırı alkol, sigara, kahve kullanımı, düzensiz, rutinleri olmayan bir yaşam, yetersiz uyku, bir kariyer oluşturamama endişesi. |
ANTRENMAN: | Antrenman kamplarında aşırı yüklenme, takımdan ayrıldığındaki düzeyde takıma girmeye çalışma, çok fazla sık ve şiddetli antrenman, performans baskısı nedeniyle antrenmanın artması, olumlu performans feedbacklerinin az olması, çok uzun müsabaka evresi, yetersiz rejenerasyon üniteleri/mikrosikluslar, her antrenmanevresinde en iyiyi yapmaya çalışma, antrenman yüklerindeani artışlar, kendileri antrenman yapanlar-objektiflik eksikliği, şiddetli antrenman koşulları, iyi hissettiğinde ekstra yüklenmeler yapma-süper kompanzasyon baskılar, şampiyon sporcuları geçmek için antrenman. |
BİYORİTİM: | Mensrual düzensizlikler, zaman aralığı (time zone) geçişleri. |
[quotes quotes_style=”bquotes”]Yararlanılan Kaynak : Prof. Dr. Mehmet GÜNAY, Prof. Dr. Kemal TAMER, Prof. Dr. İbrahim CİCİOĞLU, Spor Fizyolojisi ve Performans Ölçümü, Gazi Kitabevi, Ocak 2013[/quotes]