Bireylerin veya toplumun rekreasyonel faaliyetlere katılabilmesi ya da katıldıkları rekreasyon faaliyetlerini daha iyi şartlarda yapabilmesi için çeşitli kriterlerin oluşması gerekmektedir. Bu kriterlerden en öncelikli olanları ise zaman, yeterli ekonomik güç ve rekreasyon faaliyetlerinin yapılabileceği alanların varlığıdır. Bu yazımızda Rekreasyon Faaliyetlerine Katılımı Etkileyen Faktörler nelerdir? sorusuna cevap bulacağız.
Rekreasyon faaliyetlerine katılmayı engelleyen veya destekleyen birçok faktör bulunmaktadır ancak rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkileyen faktörleri dört ana başlık altında toplayabiliriz (Hall ve ark., 2006);
- Sezonluk Engeller
- Finansal Kaynaklar ve rekreasyon alanlarının ulaşılabilir olması,
- Cinsiyet ve sosyal sınırlama
- Fiziksel kaynaklar ve moda
Rekreasyon Faaliyetlerine Katılımı Etkileyen Faktörler
Sezonluk Engeller
Rekreasyonunun faaliyetlerinin gerçekleştirileceği mevsim, güneşli gün sayısı, gündüzlerin uzunluğu, sıcaklık gibi faktörler rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkilemektedir.
Özellikle açık hava rekreasyon faaliyetleri hava şartlarına büyük ölçüde bağlıdır. Yağışlı günlerde rekreasyon faaliyetlerine katılımın nispeten daha az olduğu söylenebilir. Ancak kayak, snowboard gibi bazı rekreasyon faaliyetlerinin gerçekleşmesi ise aksine kar yağışını gerektirir. Kapalı alanlarda yapılan rekreasyon faaliyetleri ise sezonluk değişimlerden daha az etkilenirler. Bununla birlikte insanlar, sıcak günlerde kapalı mekânlarda gerçekleştirilen rekreatif faaliyetlerde bulunmaktansa deniz kenarı, ormanlık gibi alanları daha çok tercih ederler. Gündüzlerin uzamasıyla birlikte kişilerin katılacakları rekreasyon imkânlarının da süresi uzamaktadır.
Finansal Kaynaklar ve Rekreasyon Alanlarının Ulaşılabilir Olması
İnsanın yaşadığı fiziki çevre sadece katılımcı olmasını değil, çoğu kez katılacağı rekreasyon faaliyetinin türünü de tespit etmektedir (Hall ve ark., 2006). Çünkü insanlar öncelikli olarak yakın çevresindeki tesis ve alanları keşfeder, buralarda yapabileceği faaliyetlere katılmayı tercih eder. Bu bağlamda şehir içi rekreasyon alanlarının gerek yakınlık gerekse güvenlik nedeniyle daha çok tercih edildiği söylenebilir. Ancak özel otomobile sahip olan insanlar daha rahat ulaşım imkânına sahip oldukları için uzak alanlardaki rekreasyon faaliyetlerine de katılabilmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerde rekreaktif faaliyetlere kaynak aktarılmasının veya bulunmasının zor olduğu bilinmektedir. Çünkü bu ülkelerde öncelik diğer yaşamsal ihtiyaçların teminidir. Diğer yandan rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkileyen diğer bir unsur da bireylerin ekonomik seviyeleridir (Torkildsen, 1999).
Gelir arttıkça rekreasyon yapma arzusu çeşitlenmekte ve çoğalmaktadır. Ayrıca rekreasyonun birçok türü belli bir harcamayı gerektirmektedir. Özellikle aktif rekreasyonlarda spor aleti ve giysi gibi birtakım harcama kalemleri bulunmaktadır.
Kullanılabilir gelir, ekonomik durumuna göre dalgalansa ya da sosyo-ekonomik gruplar arasında farklılaşsa da, bugün rekreasyon faaliyetleri için ayrılan kaynakların her zamankinden daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bu durumun en büyük nedenleri kadınların da çalışma hayatına girmesiyle evde ücret alan iki kişinin olması ve ailedeki birey sayılarının giderek azalmasıdır.
Cinsiyet ve Sosyal Sınırlamalar
Çalışan bayanlar, çalışan erkeklere göre daha az boş zamana sahiptirler. Bayanlar çalışma dışı zamanlarının büyük bir kısmını ev işleriyle uğraşarak geçirmektedirler. Ayrıca çocuk sahibi bayanlar çalışma saatleri ve ev işlerine ayırdıkları zamandan geriye kalan saatlerinin büyük bir kısmını da çocuklarıyla ilgilenerek geçirmektedirler. Bu durumun en büyük sebebi toplumda bu görevlerin kadının yükümlülüğü olduğuna dair bir görüşün hâkim olmasıdır. Cinsiyet faktörünün dışında rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkileyen sosyal faktörler de mevcuttur (Broadhurst, 2001). Özellikle inanç konularının sosyal baskı unsuru olarak kullanıldığı ülkelerde, rekreasyon faaliyetlerine katılım sosyal baskı yoluyla engellenebilir ya da kısıtlanabilir.
Kaynaklar ve Moda
Günümüzde rekreasyon faaliyetleri günlük yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Değişen yaşam koşulları ile birlikte insanların ihtiyaç ve zevkleri de değişmiş ve insanlar yalnızca yeme, içme, barınma gibi temel ihtiyaçlarını değil, bunun yanında ruhsal ihtiyaçlarını da giderebilecekleri faaliyet alanlarının arayışı içerisine girmişlerdir. Bu nedenle rekreasyon alanlarına olan ilgi giderek artmaktadır. İnsanlar rekreasyon faaliyetlerine katılarak hem fiziksel hem de ruhsal tatmin duygusuna ulaşmaktadır.
Rekreasyon faaliyetlerine katılan kişi sayısının artması ve katılımcıların niteliğinin çeşitlilik göstermesi rekreasyon alanlarının sayısının artmasını sağlamıştır. Bu tür faaliyetlerde insanlar genellikle kendilerine daha yakın olan alanları tercih etmektedirler ancak popüler rekreasyon alanlarının ziyaretinde mesafe faktörünün önemi bulunmamaktadır. Popülariteden dolayı, çok uzak mesafelerde de olsa rekreasyon alanlarının ziyaret edilmesi olasıdır
Yukarıda başlıklar halinde sıralanan faktörlere ilave olarak aşağıda sıralanan faktörler de rekreasyon faaliyetlerine eğilimi etkileyici nitelikte olabilir (Broadhurst, 2001; Hall ve ark., 2006)
• Eğitim düzeyi
• Aile yapısı
• Yaş
• Meslek
• Şehirleşme,
• Nüfus artışı ve hareketliliği,
• Teknoloji,
• Kitle iletişim araçlarının etkisi, reklam,
• Kültürel etki,
• Çevre bilinci,
• Değişen yeni sağlık bilinci,
• Rekreasyon merkezleride Rekreasyon Faaliyetlerine Katılımı Etkileyen Faktörler arasındadır.
Rekreasyonun Tarihsel Gelişimi adlı makaleyi okumak için tıklayınız.
SEVİL, Tuba. (2012) Serdar KOCAEKŞİ (Ed.)Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Ofset