Oryantiring Nedir? Kuralları nelerdir?

Bugün sizlerle Oriantiring ‘in tarihsel gelişimi, dünyaya yayılışı, teknikleri ve kurallarını inceleyeceğiz. Oryantiring Nedir?

Oryantiring Nedir?

Oryantiring (Koşarak ve yahutta yürüyerek hedefi bulma) her türlü arazide yapılmasına olanak olan, Oryantiringcilerin önceden  yerleştirilmiş kontrol noktalarını ve pusula yardımı ile en kısa zamanda ziyaret etmeye çalıştığı bir doğa sporudur. Aynı zamanda oryantiring bir “düşünce sporu” olarak da tanımlanabilir. Bunun sebebi harita okuma ve hızlı karar verebilme gibi meziyetlerin atletik özelliklere ilave edilmesi gerekliliğidir.

Dünya ve Türkiye’de Oryantiring Tarihi

Oryantiring 1890’ların sonlarına doğru askeri bir antrenman olarak İsveç’te başlamıştır. Sporun gelişmesi 1950’lere kadar İskandinavya’da kapalı kalmış olduğu için önceleri yavaş olmuştur. 1960’larda Britanya, Kanada, ve Avustralya, 1970’lerde Amerika Birleşik Devletleri, ve Yeni Zelanda 1981’de Güney Afrika bu sporla tanışmıştır.

Uluslararası Oryantiring Federasyonu (International Orienteering Federation IOF)  1961 yılında kurulmuştur. Bugün IOF dünya çapında 60’dan fazla tam üye ülkeye sahiptir ve oryantiring çeşitleri bir çok ülkede yapılmaktadır.

Oryantiring Türkiye’de askerler, polisler, izciler, üniversitelerin spor bölümleri gibi kendi içlerine kapalı çevrelerde 1970’li yıllardan beri yapılmaktadır. Türkiye’de resmi örgütlenme çalışması 2001 yılında başlamış ve 2002 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu’na bağlı Oryantiring As başkanlığı kurulmuştur. As başkanlık 2004 yılında İzcilik Federasyonu’na bağlanmıştır. Bu spora giderek artan ilgiyle beraber, Türkiye Oryantiring Fedarasyonu 2006 yılında kurulmuştur.

Oryantiring yarışmaları henüz olimpiyat oyunları kapsamına alınmamıştır. Bunun en önemli nedeni, yarışmanın doğası gereği izlenmesi zor olan bir spor olmasıdır.

Oryantiring Çeşitleri

Uluslararası Oryantiring Federasyonu’nun kabul ettiği dört oryantiring disiplini vardır:

• Koşarak
• Dağ bisikletiyle
• Kayakla
• Elle kullanılan özürlü arabasıyla

Yarış Türleri;

• Sıra ile başlanan yarışlar
• Toplu başlanan yarışlar
• Bireysel yarışlar
• Bayrak yarışları
• Gece yarışları
• Gündüz yarışları
• Orman arazi yarışları
• Şehir içi yarışları ( Park Oryantiring )

Oryantiring Nasıl Yapılır?

Amaç yarışmaya başladıktan sonra kontrol hedef noktalarını belirlenen sırada dolaşarak en kısa zamanda varış noktasına ulaşmaktır. Kontrol noktaları yerleri haritada işaretli, ayırt edilebilen arazi özellikleridir ve arazide turuncu beyaz bayraklarla belirtilir.

Her kontrol noktası tanımlama için kontrol numarasına ve katılımcının doğru kontrol noktasına uğradığını kanıtlamak için zımba ya da elektronik zamanlama ünitesine sahiptir.

Yarışmacı yarışma sırasında, bölgenin oryantiring haritasını, tüm kontrol noktalarının açıklamalarının listesini ve kontrol kartı taşır. Kontrol kartı başlangıç ve bitiş zamanını kaydetmek ve her kontrol noktasında bulunan zımba ile işaretleme için kullanılır. Eğer elektronik sistem kullanılıyor ise zamanı ve uğranılan hedef numaralarını kaydetmek için kontrol kartı yerine elektronik yüzükler kullanılır.

Yarışmacı iki hedef arasında hangi izleyeceğine kendi karar verir. Amaç hedefleri en kısa sürede tamamlamaktır. Hedeflerin hepsine ulaşamayan sporcular diskalifiye edilir. Yarışmacıların birbirini izlemelerini engellemek için genellikle bir kaç dakika arayla sporcular parkura çıkarlar. Yarışmacıların parkur boyunca karşılaşsalar dahi birbirlerini izlemeleri kurallara aykırıdır.

Her sene 15.000 – 25.000 sporcu katılımıyla gerçekleştirilen dünyanın en büyük Oryantiring organizasyonu olan O-Ringen yarışları 1965 yılından beri İsveç’te yapılmaktadır.

Gerekli Beceriler:

Harita Bilgisi: Oryantiring haritası, topogrofik haritanın üzerine bitki örtüsü kayalar, küçük çukur ve tümsekler kuru dere ve sel yatakları, su kanalları, elektrik telleri, evler vb. unsurların işaretlenmesiyle oluşturulur. Aşağıda örnek bir harita verilmiştir.

Yer ve özelliklerin adları özelliğin tipine uygun renkle gösterilir.

• Siyah: İnsan tarafından yapılan şeyleri gösterir. Demiryolu, köprü, isimler çitler, taşlar, kayalar, kuleler, antenler, binalar, patika ve yollar.
• Mavi: Suyun göstergesidir. Derinliğe göre koyulaşır. Deniz, göl, nehir-kanal, çay, bataklık, kuyu, su çukuru, çeşme, dere.
• Yeşil: Orman, otlak ve verimli toprakları gösterir. Koyu renk yoğunluğu gösterir.
• Kahverengi: Yükseltileri gösterir. Koyulaştıkça yükseklik artıyor demektir. Tepeler, girinti ve sırt hatları, çukur ve toprak setler, hendekler kahve rengi ile gösterilir.
• Sarı: Açık alanları gösterir.

1897 yılında Norveç’te gerçekleştirilen ilk oryantiring yarışması günümüz yarışlarından farklı olarak çok uzun bir mesafede (19.5 km) ve çok az kontrol noktasıyla (3 tane) yapılmıştır. Bu yarışmayı Peder Fossum 1 saat 47 dakika 7 saniyede kazanmıştır.

Bu sporu yaparken haritayı üç boyutlu hayal edebilmek önemlidir. Genellikle haritada ilk göze çarpan şey, eşyükselti eğrileridir. Kapalı olan bu eğriler, aynı yükseklikteki noktaların birleşmesinden oluşur ve birbirleriyle kesişmezler. En dıştaki eğride yükseklik en az, en içtekininse en fazla olur. Eş yükselti eğrilerinin seyrek ya da sık olması, arazinin yapısına göre belirlenir. Eğimin fazla olduğu yerlerde eğriler sıklaşırken az olduğu yerde seyrekleşir. Ayrıca harita üzerinde verilen ölçek yardımıyla mesafeler hesaplanabilir. Ölçek genellikle 1:5.000 -1:25.000 aralığında olur.

Harita üzerindeki üçgen başlangıç noktasını çember kontrol noktalarını , iç-içe çember de varış noktasını gösterir.

Pusula Bilgisi: Pusula, haritayı doğru yönde çevirmek ( yönüne koymak) ve belirli  seviyenin üzerinde daha hızlı ilerlemek için kullanılır. Oryantiringçi çok nadir olarak tamamen pusula ile yön bulur. İyi bir oryantiringçi pusulanın sadece nasıl kullanımını değil ne zaman kullanılacağını da iyi bilir.

Giyim: Kolay kuruyan sentetik kumaşlar tercih edilir. Kolların ve özellikle bacakların çalı ve dikenlerden korunması için uzun kollu tişört ve pantolon giyilir. Çalı ve dikenlerden daha iyi korunmak için tozluk  da kullanılabilir.

Ayakkabı: Koşuya uygun ve zemini iyi tutan herhangi bir spor ayakkabısı kullanılabilir. Oryantiring için özel üretilen çivili ayakkabılar da bulunmaktadır.

Bugün sizlerle Oryantiring Nedir? sorusuna cevap verdik bir başka makalede buluşmak üzere.